Dawniej Ządzbork, Ządźbork, Żądzbork, po niemiecku Sensburg teraz Mrągowo. Teren, na którym położone jest Mrągowo charakteryzuje się dużą ilością jezior oraz pagórków pochodzenia lodowcowego z Wzniesieniem Wyszemborskim, które ma wpływ na kształtowanie mikroklimatu w mieście i najbliższej okolicy. Ukształtowanie powierzchni nastąpiło w ostatniej fazie zlodowacenia. Miasto leży w krajobrazie młodo-glacjalnym, pagórkowatym, pojeziernym. Teren miasta, jak i najbliższej okolicy pod względem hipsometrycznym jest bardzo urozmaicony. Obok wzgórz morenowych jak Wzgórze Jaenike, Góra Czterech Wiatrów, wzniesienia nad jeziorem Czarnym i w Polskiej Wsi około 200 m n.p.m., występują głębokie rynny jeziorne, wypełnione wodą lub obniżenia terenu np. w kierunku Użranek 116 m n.p.m. Maksymalna deniwelacja dochodzi do 95 m. Występują również głębokie wąwozy, prawie w centrum miasta przy ulicy Giżyckiej i Wileńskiej. Teren, na którym powstało Mrągowo nosi nazwę Galindii od nazwy staropruskiego plemienia, zamieszkującego obecną ziemię mrągowską. Pierwsza osada znajdowała się na wyspie jeziora Czos, obecnie Półwysep Ostrów. Nie zachował się dokument lokacyjny, co nie pozwala określić dokładnej daty założenia miasta. Na jednej z pieczęci miasta figuruje rok 1348. Wiadomo zaś, że w latach 1404-1407 komtur bałgijski Jan von Sayn, lokował miasto na prawie chełmińskim, a wielki mistrz krzyżacki Konrad von Jungingen nadał tej miejscowości prawa miejskie. 20 lutego 1444 Konrad von Ehrlichskansen w Szestnie na prośbę mieszkańców odnowił pierwotny przywilej lokacyjny miasta Mrągowa, od którego przyjęła się data nadania praw miejskich. Mrągowo podobnie jak wiele innych miast pruskich przeżywało wzloty i upadki. Palone było przez Litwinów, trawione przez liczne pożary, dziesiątkowane przez epidemię i inne kataklizmy. Władzę w mieście sprawował burmistrz z radą założoną z sześciu rajców, wymienionych po raz pierwszy w 1444 w dokumencie. Sądownictwo miejskie sprawowała ława złożona z sześciu ławników. Przywilej lokacyjny przewidywał planową zabudowę miasta w trudnych warunkach terenowych między jeziorami. W pobliżu miasta znajdowała się kaplica św. Jerzego należąca do braci zakonnych. W południowej części miasta obecnie osiedle Nikutowo istniał duży jak na owe czasy browar miejski. W latach 1454-1466 podczas wojny trzynastoletniej Mrągowo było wiele razy grabione i niszczone. Po wojnie przypadło w posiadanie państwu krzyżackiemu. Miasto zostało w 1520 zdobyte i spalone przez oddziały polsko-czeskie. W 1527 w wyniku zniszczeń Książę Albert Hohenzollern nadał przywileje w celu złagodzenia szkód poniesionych przez miasto podczas wojny. W kolejnych latach Mrągowo nękały pożary skutkiem czego było ubożenie ludności. W 1754 wybudowano nowy kościół, rozwijała się szkoła miejska podporządkowana miejscowemu proboszczowi. W latach 1719-1733 podczas wojen prowadzonych przez Prusy w mieście stacjonował 4 pułk kirasjerów, w 1740 3. pułk huzarów, a w latach 1746-1772 7. pułk huzarów. W latach 1770-1792 przebywał tu 9. pułk Bośniaków budynek w którym mieściła się ich strażnica istnieje do dziś przy pl. Kajki. Pomimo częstych wojen w tych latach miasto wzbogacało się o nowe domy parterowe rzemieślników i wokół rynku nie było już miejsca do zabudowy. W 1812 przez miasto przemaszerowały wojska Napoleońskie, które dokonały wielu zniszczeń i zubożyły okolicę. Dotychczas przeważająca ilość ludności polskiej zaczęła maleć w związku z usuwaniem języka polskiego ze szkół oraz nacisku miejscowej administracji niemieckiej. Mrągowo już od dłuższego czasu było przygotowane na siedzibę powiatu. Już w 1800 kilku urzędników przeniosło swoje urzędy z Szestna do Mrągowa. W 1830 połączono sąd miejski z sądem powiatowym w Szestnie 1 września 1818 Mrągowo stało się siedzibą powiatu. Pierwszym starostą był kapitan w stanie spoczynku August Lyśniewski. Starostwo mieściło się w jednym z budynków przy Rynku, który został strawiony przez pożar. Wzrastały potrzeby mieszkańców miasta i okolicznych wsi. W 1819 założono pierwszą aptekę aptekarza Graape obecnie apteka pod orłem. Pomyślny rozwój miasta przerwał z 23 na 24 marca 1822 wielki pożar, który zniszczył ponad połowę zabudowań. Dzięki pożyczkom zaciągniętym przez rzemieślników i władze miasta z banku w Królewcu miasto zaczęto odbudowywać i rozbudowywać w kierunku północnym. 3 sierpnia 1825 oddano do użytku ratusz do którego przeniosło się starostwo i sąd. W tym samym roku zbudowano również nową szkołę przy ulicy Kościelnej. W latach 30 panowały zarazy cholery na którą w Mrągowie zmarło około 40 osób. W kolejnych latach do miasta napływał ludność żydowska oraz Filiponi z okolic Wojnowa i Olecka. Przybywało również ludzi wyznania katolickiego. W 1860 poświęcony został nowy kościół rzymskokatolicki. Ważnym wydarzeniem było otwarcie 1 maja 1887 kolei wąskotorowej łączącej Mrągowo z Kętrzynem, a w 1888 linii kolejowej łączącej Mrągowo z Biskupcem i Rucianem przez Piecki. W 1889 powstała gazownia nad jeziorem Czos, dzięki której ulice miast zostały oświetlone, oraz koszary, w których mieściła się szkoła policyjna. W 1900 miasto posiadało już wodociągi i kanalizację. W 1903 do użytku oddano nową szkołę oraz szpital. Burmistrz Hermann Jaenike dbał o estetyczny wygląd miasta. Na jego cześć wzgórze na, którym za jego rządów wybudowano wieże widokową Bismarcka nazwano jego nazwiskiem. W 1905 w lesie nad jeziorem Juno wybudowano amfiteatr oraz wiele obiektów o charakterze rekreacyjnym obecnie Park im. Słowackiego.
Darmowy przewodnik po Mazurach
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Projekt i wykonanie Eliasz Piotr
