Jańsbork lub Jansbork, po niemiecku Johannisburg, a teraz Pisz miasto położone nad jeziorem Roś i nad wypływającą z niego rzeką Pisą, otoczone przez Puszczę Piską.
Gmina Pisz jest największą obszarowo gminą w Polsce 634 km2, około 2/3 jeziora Śniardwy leży w jej granicach. Pisz powstał jako osada bartnicza, funkcjonująca jako wieś zagrodnicza, zasiedlona wolnymi pruskimi, posiadającymi prawo bartnictwa, rybołówstwa i myślistwa.
Na początku XV wieku 1424 r. pojawiła się w dokumentach wzmianka o sołtysie, co wskazywałoby na funkcjonująca już wieś. Wspomniany sołtys wymieniany jest także jako starosta bartny w 1450 r. Prawdopodobnie w tym czasie w pobliżu zamku funkcjonowały już karczmy i kramy rzemieślnicze.
1449r. Potwierdzone istnienie kościoła i szkoły, budowa mostu zwodzonego na Pisie.1451r. Pobyt w Piszu wielkiego mistrza Ludwika von Erlichshausena; nieudana próba lokacji miasta. Przywilej lokacyjny nadawał 200 łanów na prawie chełmińskim, a sołtysem i zasadźca jednocześnie był niejaki Wawrzyniec Allwun i otrzymał 30 łanów i trzy parcele w mieście. Na utrzymanie plebana wyznaczono 10 łanów. Mieszkańcy lokowanego miasta otrzymali 110 łanów wolnych od obciążeń oraz 50 łanów czynszowych, dla których wyznaczono 10 lat wolnizny.
Wojna trzynastoletnia uniemożliwiła zasiedlenie miasta i nadanej ziemi.
1645r. Pisz otrzymał prawa miejskie nadane przez elektora Fryderyka Wilhelma. 1656;57r. częściowe zniszczenie ziemi piskiej przez Tatarów w okresie potopu szwedzkiego.
1658r. osiedlenie arian na Ziemi Piskiej, 1665r. synod ariański w Kotle.
1694r. pożar Pisza.
1698r. konferencja na zamku piskim króla Augusta II i elektora brandenburskiego Fryderyka I Hohenzollerna.
Podczas "wielkich łowów" towarzyszących wizycie padły ostatnie żubry w Puszczy Piskiej.
1709;10r. epidemia dżumy w Piszu zostało przy życiu 14 mieszkańców.
1805r. powstanie zakładu hutniczego przerobu rudy darniowej w Wądołku działał do 1889 r.
1814r. uruchomienie żeglugi z Pisza do Rynu i Gdańska.
1818r. Pisz został siedzibą powiatu.
1830r. organizowanie się ochotniczych oddziałów wojskowych na terenie ziemi piskiej wspierających powstanie listopadowe w Polsce.
2002r. 4 lipca nad Puszczą Piską przechodzi największy w historii huragan.
W samym tylko Nadleśnictwie Pisz w ciągu 15 minut uszkodzonych zostaje 12 tys. ha lasów.
Darmowy przewodnik po Mazurach
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Projekt i wykonanie Eliasz Piotr
